طرح های مدیریت آب ،خاک می خورند

خبرگزاری تسنیم، به طوری که از سهم 25 درصدی پاییز از بارش سالانه، حدود 16 درصد تحقق یافت وبه عبارتی کشور وارد چهارمین سال خشک متوالی باشرایط نامطمئن از نظر ذخایر سد ها و منابع آب زیرزمینی شد. با این تفاسیر با طرح ها و پروژه هایی روبه رو هستیم که سال هاست در دستورکار قرار دارند اما به نتیجه نمی رسند.

حال سدها خوب نیست
منابع آبی کشور به حد نگران کننده ای کاهش یافته و آن طور که گزارش ها نشان می دهند 57درصد حجم سدها خالی است.در صورت تداوم این وضعیت تابستان خوبی از نظر تامین آب کشور در راه نیست.وضعیت سدهای بزرگ و مهم کشور در روزهای ابتدایی دومین ماه زمستان نشان می دهد که شرایط نامساعد است. براساس تازه ترین گزارش دفتر اطلاعات و داده های آب کشور، از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه 1403) تا آخر دی ماه شش سد مهم و بزرگ ایران کمتر از 10میلیون مترمکعب موجودی آب دارند؛ یعنی در صورت تداوم این وضعیت تابستان خوبی از نظر تامین آب کشور در راه نیست.

بارش ها و سیلاب های ویرانگر
در جنوب بلوچستان سیلاب های اسفند1402و فروردین1403در منطقه دشتیاری، سیلاب سد کهیر و... به نوعی رهاورد تغییرات و افزایش عدم قطعیت در وقایع اقلیمی بودند. البته در برخی مواقع سیلاب های مخربی رخ می داد که حجم آورد آنها بسیار نازل بود، اما به دلیل پیک بسیار بالا، خسارات زیادی به همراه داشتند. این بارش های رگباری و ویرانگر،مشابه آنچه در اردیبهشت سال جاری در شهر مشهد اتفاق افتاد بودند.مجموع این اتفاقات باعث شددریک سال نرمال بارشی،درمناطقی ازکشور بارشد بارش بیش از 50 درصد و حجم تولید روان آب بالا مواجه باشیم و درمناطقی دیگر،کاهش بیش از15 درصدی بارش هاوخشک شدن برخی رودخانه ها را تجربه کنیم. اما درمجموع حجم ورودی به مخازن سد ها در مقایسه با متوسط پنج سال گذشته با کاهش حدود 15 درصدی مواجه شود.

چالش تأمین آب شرب برای 19 میلیون تهرانی تا سال 1425

   
طرح های روی زمین مانده
مشکلات کم آبی و تبدیل شدن این وضعیت به یک بحران در شرایطی رقم می خورد که طی دهه های اخیر طرح ها و برنامه های زیادی در جهت مدیریت آبی کشور ارائه شده است.سال 1392 بود که مدیرعامل شرکت آب منطقه ای تهران دو طرح مهم این شرکت را مدیریت یکپارچه منابع آب استان تهران و به کارگیری روش های بازیافت آب تا افق1410عنوان کرده وگفته بودکه این طرح ها در دو بخش جهت به کارگیری روش های بازیافت آب برنامه ریزی مشخصی دارد و در زمینه استفاده از آب های نامتعارف و پساب در سطح استان تهران تدوین شده اند.در آن زمان گفتند در صورت اجرای صددرصدی طرح فاضلاب تهران، آورد آب های مجاری ورودی که 320میلیون مترمکعب در سال بود پس از تصفیه به 240میلیون مترمکعب کاهش می یابد که این میزان در دو سامانه شرقی و غربی برای حدود 20هزار هکتار از اراضی کشاورزی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. کاری که کمک بزرگی در جهت حفظ منابع آبی به شمار می آمد و حالا باید پرسید این پروژه به کجا رسید و اگر به نتیجه نرسیده به علت کدام کوتاهی یا سوء مدیریت ها بوده است؟

یا در سال 1400 و براساس مطالعات کارشناسی، گلستانی ها گفتند در افق 1404 این استان به 5/6میلیارد مترمکعب آب نیاز دارد. این در شرایطی است که پتانسیل آبی این منطقه حدود 5/2میلیارد مترمکعب است؛ یعنی دست کم حدود چهارمیلیارد مترمکعب کمبود آب وجود دارد. کمبودی که اگر برای تامین آن اندیشه، برنامه ریزی، فرهنگ سازی، تامین اعتبار و عملیات اجرایی سنگینی صورت نگیرد، به بحران تبدیل می شود.حالا شمارش معکوس برای ورود به سال 1404 شروع شده و گلستان با بحران و چالشی مواجه است که سال ها قبل هشدارهای زیادی برای آن داده شده بود.بر اساس نتایج یک پژوهش، از2.5میلیارد مترمکعب پتانسیل آب استان، می توان حدود دومیلیارد مترمکعب را به بخش کشاورزی اختصاص داد و این مقدار آب با مدل های آبیاری فعلی فقط جوابگوی 290هزارهکتاراست.این درحالی است که با استفاده ازروش های آبیاری تحت فشارمی توان حدود30درصددرمصرف آب صرفه جویی و حدود 90هزار هکتار به سطح آبیاری شده اضافه کرد و آن را به حدود 380هزار هکتار رساند.

از سوی دیگر، با راه اندازی سیستم های آبیاری مدرن با استفاده از آب های حاصل از تصفیه پساب ها، مساحت قابل آبیاری با پساب های تصفیه شده به حدود 40هزار هکتار خواهد رسید که این افزایش حدود 10هزار هکتار را شامل می شود. درمجموع، این اقدام باعث افزایش صدهزار هکتار به اراضی آبیاری شده استان خواهد شد.

"آب، زلزله و سازه های ناایمن" بحران های اصلی کشور

20 سال بدون ثمر گذشت
برآیند رشد جمعیت و کاهش منابع آب در دسترس در کنار کاهش بارش ها و خشکسالی ها به برخی محدودیت ها و تنش ها رسیده است.پاییز1403به عنوان فصل آغازین سال آبی 1404 ــ 1403 از منظر مراجع ملی و بین المللی هواشناسی، سال خشک و نسبتا گرمی برای ایران پیش بینی شده است. این یعنی سایه تغییرات اقلیمی همچنان روی منابع آبی کشور بوده و رودخانه های خشک کشور و کسری مخزن آبخوان ها، بایدمنتظر یک تلنگر دیگرباشد.در مدیریت آب،مشخص کردن سهم هریک ازمصرف کنندگان آب آشامیدنی، صنعت و خدمات، کشاورزی، محیط زیست و پرورش آبزیان از مراحل مهم و تأثیرگذار در توسعه است. هیأت وزیران در سال 84 راهبردهای بلندمدت 20ساله منابع آب رابه تصویب رساند وبرای اجرابه سراسر کشور ابلاغ کرد.به موجب آن قراربود بهره برداری از منابع آب کشور در هر حوضه آبریز با رعایت ظرفیت تحمل آن به گونه ای باشد که استحصال آب زیرزمینی از میزان فعلی آن زمان تجاوز نکند و اقدامات سازه ای و غیرسازه ای برای تعادل بخشی و تأمین نیازهای جدید کشور انجام شود.در آن زمان برنامه ریزی کرده بودند تا اصلاح ساختار مصرف آب به گونه ای باشد که تا سال 1404 سهم کشاورزی از 92درصد به 87درصد تغییر کند و درعین حال راندمان آبیاری افزایش یافته وبازدهی آب بیشترشود.هرچند اعلام ارزش اقتصادی آب درهریک از حوضه ها ازجمله این راهبردها عنوان شده بود، اما با فرارسیدن سال 1404 باید پرسید این طرح در کدام مرحله است و به چه نتایجی رسیده؟

منبع: جام جم

انتهای پیام/